در تابلوهای برق صنعتی برای راحتی در نصب و رفع عیب، معمولا هر سیم در مسیر حرکت جریان را با شمارهایی اختصاصی مشخص می کنند. در حال حاضر، برای انجام این کار می توان یکی از سه نوع سیستم شماره گذاری سیمها را به کار برد. استفاده از یک روش به اندازه سیستم و قیمت و سایر پارامترها بستگی دارد. هزینه شماره گذاری سیم ها در هر سه روش معمولا کمتر از یک ده هزارم قیمت تمام شده محصول نهایی بوده که این هزنیه اندک، کمک بسیار شایانی برای نصب و سرویس تابلوهای برق خواهد کرد. در زیر این سه روش بررسی می شوند:
شماره گذاری افزایشی در جهت جریان
این روشی است که تقریبا در تمام تابلو های کوچک اجرا شده و متاسفانه در تابلوهای بزرگ هم اجرا می شود. در این روش با توجه به مسیر حرکت جریان و در سر هر ترمینال یک عدد خاص (بعضی اوقات همراه با حروف) به هر سیم اختصاص داده می شود. این روش مخصوص جاهایی است که معمولا نقشه ها زیاد گم می شوند!
مزایا
- می توان گفت که در تابلوهای کوچک نیاز به نقشه وجود ندارد. با کمی تخصص و با نگاه کردن به شماره سیم ها، می توان سیم کشی تابلو تجهیز را بررسی و تا حدودی رفع عیب کرد. حتی در صورت عدم وجود نقشه، با کمی دقت با توجه به شماره سیم ها، می توان نقشه الکتریکی دستگاه یا تابلو را استخراج کرد.
- در صورت وجود نقشه در هنگام باز کردن سیم های یک تجهیز، نیازی به برچسب زنی سیم های باز شده نیست.
معایب
- برای رفع عیب و بعد از باز کردن سیم ها یا تعویض تجهیز، برای بستن دوباره سیم ها به ترمینال، نیاز به استفاده از نقشه یا یادداشت شخصی است.
- نیاز به وسایلی برای شماره گذاری سیمها می باشد، در اینصورت هزینه کار افزایش می یابد.
- زمان بیشتری برای طراحی مدارات گرفته می شود. اگر این طراحی برای یک سیستم بزرگ باشد، همین بخش کار خیلی پیچیده و گمراه کننده خواهد شد.
- در تابلوهای بزرگ برق، بخاطر افزایش اتصالات و همنطور افزایش شماره های یک سیم، سر ترمینال ها و کنتاکت تجهیزات خیلی شلوغ و به هم ریخته می شود.
- در بعضی موارد عدم امکان گسترش سیم کشی تابلو، به خاطر به پایان رسیدن شماره های اختصاص داده شده به یک مسیر خاص.
بدون شماره سیم
در این روش، هیچ حرف و عدد شناسایی بر روی سیم نوشته نمی شود و فقط تجهیزات مثل کلید، کنتاکتور و رله ... با حروف مشخصه خاص نشانه گذاری (label) می شوند. نصب سیم ها در داخل تابلو به کمک نقشه انجام می شود.
مزایا
- وسایل کمتری برای ساخت تابلو مصرف می شود، در نتیجه، کار نهایی ارزانتر تمام می شود.
- کار طراحی نقشه و نصب تجهیزات خیلی راحتر و سریعتر می شود.
معایب
- در هنگام رفع عیب حتما باید نقشه وجود داشته باشد و عملا بدون وجود نقشه درست و نهایی، خصوصا در سیستمهای بزرگ امکان ردیابی عیبها و تعمیرات غیر ممکن است. در این صورت باید یک بایگانی نقشه، قوی داشته باشیم.
- در هنگام باز کردن تجهیز مثلا هنگام تعویض کنتاکتور، نیاز به برچسب برای مشخص بودن سیم درآورده شده از ترمینال می باشد.
نصب شماره سیم هم نام با شماره ترمینال تجهیز
در روش قبلی، در هنگام باز کردن سر سیم ها از تجهیزی مثل کنتاکتور جهت وصل مجدد سیم می بایست به سیم ها برچسب زده می شد. برای جلوگیری از اشتباه و راحتی در وصل دوباره سیم ها بدون نیاز به نقشه، شماره سیم، هم نام با شماره ترمینال تجهیز است. مثلا در تمام کنتاکتورها و رله ها و ... هر ترمینال تجهیز یک شماره دارد که سیمی که به آن ترمینال وصل می شود، هم نام با آن شماره ترمینال می شود. از این روش می توان در تمام تابلو برق های کوچک، متوسط و بزرگ استفاده کرد. ولی بیشتر در سیستم های متوسط و بزرگ ترجیح داده می شود.
مزایا
- بدون توجه به اندازه سیستم، می توان همواره از این روش استفاده کرد.
- در طراحی مدارات تابلوهای برق با این روش، نیازی به درگیری با اختصاص شماره سیم نیست.
- از به هم ریختگی سیم ها بخاطر افزایش بیش از حد شماره سیم ها (در روش اول) در سیستمهای بزرگ جلوگیری می شود.
- در هنگام باز کردن تجهیز یا سیم های یک تجهیز، نیازی به برچسب زنی سیم های باز شده وجود ندارد.
معایب
- در هنگام رفع عیب حتما باید نقشه وجود داشته باشد و عملا بدون وجود نقشه درست و نهایی، امکان ردیابی عیب و تعمیرات، خصوصا در سیستمهای بزرگ غیر ممکن است.
- برای شماره گذاری باید از وسایلی استفاده کرد که هزینه تجهیزات اضافی و زمان انجام این کار سبب افزایش قیمت نهایی خواهد شد. ولی این افزایش قیمت کمتر از روش دوم است.
- زمان بیشتر را باید صرف نصب شماره سیم کرد، که عملا کمی ساخت محصول نهایی را به تاخیر می اندازد. ولی این مدت این تاخیر از روش اول کمتر است و می توان از برچسب های آماده شده برای سرعت دهی به کار استفاده کرد.
نتیجه گیری
هر چند که انتخاب روش مناسب به اندازه سیستم و هزینه بستگی دارد ولی با بررسی روش های گفته شده، روش سوم نسبت به دو روش دیگر، بخاطر راحتی بیشتر در نصب، کارآیی و سرعت بالا در رفع عیب و احتمال اشتباه کمتر و همچنین هزینه کمتر برای اجرا در تابلوهای برق صنعتی گزینه مناسبی است.
گزارش